Uitgelicht: Jan Pieterszoon Coen
De persoon die in deze les wordt uitgelicht is Jan Pieterszoon Coen, hij was gouverneur‐generaal van de VOC, en heeft met harde hand opgetreden in Nederlands-Indië. Het is nuttig om het verhaal vanuit het perspectief van een kolonisator te ervaren. Zo leren jullie de motieven wat zo’n persoon heeft gedreven tot zijn acties.
In 1607 vertrok Jan Pieterszoon Coen met de VOC naar Indonesië. Zoals jullie hebben geleerd bestond er toen nog geen Nederlands-Indië. Pas in 1789 werd het officieel een kolonie. Maar onder het bewind van Jan Pieterszoon Coen kan je het eigenlijk ook al een kolonie noemen. En met zekerheid kan je zeggen dat hij een basis heeft gelegd voor de koloniale macht in het latere Nederlands-Indië.
Het doel van Jan Pieterszoon Coen was om een monopolie te bereiken in de handel tussen Nederland en Indonesië. Om dit te bereiken zette hij een centraal hoofdkwartier van de VOC op in Batavia (tegenwoordig bekend als Jakarta, de hoofdstad van Indonesië.). Echter Batavia had natuurlijk al een regent (een soort burgemeester), Coen vertrouwde deze niet en bouwde een fort om zichzelf en zijn mannen mee te beschermen. Vanaf het begin af aan heeft hij dus al een vijandige aanpak en uitstraling. Vanaf zijn centrale hoofdkwartier en fort kon Coen makkelijk alle handel in de gaten houden. Hij kwam er dan ook achter dat de Indonesiërs ook met de Engelsen aan het handelen waren, ondanks de monopolie die hij had bereikt. Coen zag dit niet door de vingers en trad met harde hand op. Hij brandde dorpen plat en mannen, vrouwen én kinderen werden gedood. De overlevenden werden slaven.
Om een waarschuwing af te geven, heeft hij hoofden van slachtoffers op bamboespiezen gestoken. Hiermee schrok hij de Indonesiërs af: ‘wie zich niet houdt aan de afspraak volgt hetzelfde lot’.
Kortom Jan Pieterszoon Coen was een verschrikkelijke man die erg loyaal was aan de VOC. Door die loyaliteit en zijn gretigheid naar meer winst hebben dit soort afschuwelijke dingen kunnen plaatsvinden. Voor Indonesië was dit een ‘voorproefje’ voordat zij écht een kolonie werden. Maar hier hadden zij al kunnen meemaken waar de Nederlanders toe in staat waren, en dat wordt er, zoals wij hebben geleerd, niet beter op.
